ΑΡΓΑ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΕΠΑ Η ΔΕΗ

INTERNATIONAL ENERGY AGENCY
ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ


ENERGY POLICIES OF IEA COUNTRIESΕΝ
ΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΟΥ ΔΟΕ

GREECE

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Πηγή: Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, Ημερομηνία: 29/11/2006

Η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα, επηρεάζεται θετικά από την πολύ καλό δυναμικό πόρων που διαθέτει η χώρα. Η κύρια εξέλιξη της Ελλάδας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών είναι στην αιολική ενέργεια, αλλά θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε να διασφαλιστεί ότι και άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αναπτυχθούν, όπου αυτές αποτελούν μία οικονομικά βιώσιμη εναλλακτική λύση. Ένα σημαντικό εμπόδιο που ανέκυψε στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι η χρονοβόρα διαδικασία έκδοσης αδειών, των δύο έως τριών ετών, η οποία αντιμετωπίσθηκε με τον καινούργιο νόμο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ο νέος νόμος για την προαγωγή της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ψηφίσθηκε από τη Βουλή τον Ιούνιο του 2006. Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο προβλέπει μία απλουστευμένη διαδικασία χορήγησης αδειών για την εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, νέα σειρά τιμολογίων για ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, με αυξημένες τιμές για την ενέργεια που παράγεται από φωτοβολταϊκά και ηλιακά συστήματα. Ένα σημείο που εμπνέει έντονη ανησυχία είναι ο χαμηλός βαθμός ολοκλήρωσης έργων ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών που διαθέτουν άδεια. Ένα σημαντικό εμπόδιο είναι η απουσία δικτύου επαρκούς ισχύος. Ο ΔΕΣΜΗΕ και η ΔΕΗ έχουν καταρτίσει σχέδια για την ενίσχυση του δικτύου κατά τα επόμενα 4 χρόνια σύμφωνα με το «Σχέδιο Ανάπτυξης του Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας 2006-2010». Σύντομα πρόκειται να ξεκινήσει στην Ελλάδα μία εθνική εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού και υποστήριξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Δεδομένης του υψηλού δυναμικού αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα, η κυβέρνηση θα πρέπει να αναλύσει το βέλτιστο επίπεδο υποστήριξης. Σε περιοχές με πολύ καλές δυναμικό αιολικής ενέργειας, το τρέχον επίπεδο των τιμολογίων διέλευσης μπορεί να είναι πολύ γενναιόδωρο, και θα πρέπει σταδιακά να μειωθεί, εκμεταλλευόμενοι τα οφέλη της καμπύλης μάθησης, καθώς σύμφωνα με το νέο νόμο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το χρονικό διάστημα για την πληρωμή ορίζεται στα 12 χρόνια. Ο κίνδυνος υπερ-επιδότησης θα μπορούσε περαιτέρω να μειωθεί ενσωματώνοντας περισσότερα στοιχεία που έχουν στόχο την αγορά στο σχήμα υποστήριξης. Η κύρια πρόκληση για την επίτευξη ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι η κυριαρχία της ΔΕΗ. Αξιοσημείωτη πρόοδος έχει σημειωθεί στον καθορισμό του πλαισίου για την μείωση της κυριαρχίας της ΔΕΗ στο μέλλον, συμπεριλαμβανόμενης της εξαίρεσης συμμετοχής της ΔΕΗ σε πιθανούς διαγωνισμούς για την παραγωγή ενέργειας στο μέλλον. Ωστόσο, τα μέτρα δεν δίνουν πολλές πιθανότητες στην δημιουργία επαρκούς ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά. Λόγω του ότι δεν έχει αναπτυχθεί αποτελεσματικός ανταγωνισμός στον τομέα της παραγωγής ενέργειας, η κυβέρνηση θα πρέπει εξετάσει το ενδεχόμενο να επεκτείνει τον περιορισμό που έχει θέσει στη ΔΕΗ όταν θα γίνουν νέοι διαγωνισμοί συμβάσεων διαθεσιμότητας ισχύος. Η ΡΑΕ θα πρέπει να επαινεθεί για τις προσπάθειές της να επιτύχει πρόοδο στον διαχωρισμό των λογαριασμών της ΔΕΗ. Ωστόσο η ανεξαρτησία του ΔΕΣΜΗΕ από την ΔΕΗ μπορεί να μην επαρκεί, υπό τις παρούσες συνθήκες. Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο μεταβίβασης της κυριότητας του συστήματος μεταφοράς στον ΔΕΣΜΗΕ. Παρότι η ετήσια αύξηση σε ζήτηση ηλεκτρικού ρεύματος είναι μόνο περίπου 3%, τα αποθέματα παραγωγικής ισχύος στενεύει και το τρέχον σχέδιο για την προσθήκη ισχύος μέσω του διαγωνισμού του ΔΕΣΜΗΕ δεν εκπληρώνει τον σκοπό αυτό. Οι κατάλληλες επενδύσεις στη μεταφορά και διανομή είναι επίσης ουσιαστικής σημασίας για την ασφάλεια εφοδιασμού σε ενέργεια. Ο μηχανισμός διασφάλισης ισχύος του νέου κώδικα ηλεκτρικής ενέργειας είναι ένα άλλο μέτρο που αποτελεί θετική εξέλιξη. Ο νέος κώδικας είναι επίσης άξιος επαίνου σε ό,τι αφορά την απελευθέρωση της αγοράς, και θα προσφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές παραγωγής. Ο ρυθμιστής και η κυβέρνηση θα πρέπει να εξετάσουν με προσοχή τις επιπτώσεις των Συμβάσεων Διαθεσιμότητας Ισχύος στην αγορά ηλεκτρικού ρεύματος και να καταργήσουν τον μηχανισμό μόλις το έλλειμμα παραγωγής ξεπεραστεί. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν κίνητρα στην δομή των τιμολογίων για την μείωση της κατανάλωσης, ώστε βοηθηθεί ο διαχειριστής του συστήματος κατά τη διάρκεια των ωρών αιχμής στη ζήτηση. Θα πρέπει να γίνει δυνατή η συμμετοχή των μεγάλων πελατών στην ημερήσια αγορά ηλεκτρισμού, με βάση τη ζήτηση. Η ΡΑΕ και η κυβέρνηση θα πρέπει επειγόντως να εξετάσουν την ανάπτυξη διακοπτόμενων τιμολογίων και τιμολογίων που θα επιτρέπουν τη χρήση σύγχρονων μετρητικών υποδομών στο πλαίσιο της αγοράς. Η συγκράτηση του μεγέθους της ζήτησης είναι επίσης ουσιαστική για την διευκόλυνση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Οι νησιωτικές κοινότητες της Ελλάδας παρουσιάζουν μία άλλη συγκεκριμένη πρόκληση στην ενεργειακή πολιτική της χώρας. Οι κάτοικοι μη-διασυνδεδεμένων νησιών πληρώνουν τις ίδιες τιμές ηλεκτρικού ρεύματος όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα, παρά το πολύ υψηλότερο κόστος παραγωγής. Το κόστος αυτής της κοινωνικής παροχής υπολογίζεται στα τέσσερα Ευρώ ανά MWh παραδιδόμενου ηλεκτρικού ρεύματος. Η προϋπόθεση γεωγραφικά ενιαίων τιμολογίων, συνδυασμένη με την ύπαρξη ελαφρύνσεων σε συγκεκριμένους τομείς, αποτελεί σταυροειδή κρατική ενίσχυση μεταξύ διαφορετικών κατηγοριών καταναλωτών, που έχει ως αποτέλεσμα την μη-βέλτιστη συμπεριφορά. Άλλα μέτρα, όπως το φορολογικό σύστημα, συχνά στρεβλώνουν λιγότερο τον ανταγωνισμό, τόσο από οικονομικής όσο και από περιβαλλοντικής άποψης. Ο λιγνίτης, το κύριο ενδογενές ορυκτό καύσιμο στην Ελλάδα, θα συνεχίσει να παίζει μείζονα ρόλο στο ενεργειακό μίγμα της χώρας στο μέλλον. Υπάρχει περαιτέρω δυνατότητα αύξησης της παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη, και η κυβέρνηση και η ρυθμιστική αρχή θα πρέπει να μελετήσουν προσεκτικά το ενδεχόμενο να εισάγουν πιο προηγμένη τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, είτε με ανακαίνιση των υπαρχόντων σταθμών είτε σε νέους σταθμούς παραγωγής με καύσιμο λιγνίτη, όπου αυτό είναι οικονομικά εφικτό. Για την περαιτέρω αύξηση του ανταγωνισμού, η κυβέρνηση μπορεί να εξετάσει να επιτρέψει και σε άλλη επιχείρηση να κατασκευάσει σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση λιγνίτη, από ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα, για την εκμετάλλευση των οποίων έχει προκηρυχθεί ήδη ένας διαγωνισμός. Ένα σημείο ανησυχίας αποτελεί το γεγονός ότι φαίνεται να μην υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα Έρευνας και Ανάπτυξης στον τομέα της ενέργειας. Η κατάσταση αυτή δεν επιτρέπει την επαρκή αξιολόγηση του αποτελέσματος της Έρευνας και Ανάπτυξης στο τομέα της ενέργειας. Με σχετικά περιορισμένους κυβερνητικούς πόρους, μπορεί να χρειαστεί να επαπροσδιοριστούν οι προτεραιότητες, για να επιτευχθεί η μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας του κόστους των κυβερνητικών προγραμμάτων Έρευνας και Ανάπτυξης στον τομέα της ενέργειας. Επίσης η επικέντρωση των προσπαθειών στην αύξηση της αποδοτικότητας της χρήσης ορυκτών καυσίμων θα μπορούσε να συνεισφέρει σημαντικά στην μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την παραγωγή ενέργειας στην Ελλάδα. Η ανάπτυξη ομάδων Έρευνας και Ανάπτυξης είναι αξιέπαινη, αλλά η απουσία συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα αποτελεί ένα σημείο ανησυχίας.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η κυβέρνηση της Ελλάδας θα πρέπει : Γενική Ενεργειακή Πολιτική -να μειώσει την κυριαρχία της ΔΕΗ και της ΔΕΠΑ, ούτως ώστε να δημιουργηθεί πραγματικός και αποτελεσματικός ανταγωνισμός στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, θέτοντας έναν ξεκάθαρο στόχο και χρονοδιάγραμμα για την μείωση του μεριδίου της αγοράς που κατέχουν αυτές οι επιχειρήσεις. -Να εξετάσει όλα τα πιθανά ενδεχόμενα για την μείωση της κυριαρχίας αυτών των επιχειρήσεων στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου. -Να ενισχύσει την περιφερειακή ασφάλεια εφοδιασμού και να αυξήσει τον ανταγωνισμό, να προωθήσει περαιτέρω τη δημιουργία νέων ενεργειακών διασυνδέσεων και να αυξήσει τις υπάρχουσες, όπου αυτό είναι οικονομικά προσοδοφόρο. -Να διασφαλίσει την πλήρη ανεξαρτησία των Διαχειριστών του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου από τη ΔΕΗ και τη ΔΕΠΑ. -Να εξετάσει το ενδεχόμενο μεταβίβασης του 100% της ιδιοκτησίας του ΔΕΣΦΑ και του ΔΕΣΜΗΕ στο κράτος, χωρίς να αποκλείσει την μεταγενέστερη ιδιωτικοποίησή τους. -Να παρακολουθήσει στενά τις σταυροειδείς συμμετοχές στην ενεργειακή βιομηχανία, ούτως ώστε αυτές να μην αποτελούν εμπόδιο στον ανταγωνισμό. -Να ενισχύσει περαιτέρω τη ΡΑΕ επιτρέποντάς της τη λήψη ρυθμιστικών αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για τη ρύθμιση των τιμών, και να εξετάσει το ενδεχόμενο να χορηγήσει στη ΡΑΕ τις πλήρεις αρμοδιότητες που προβλέπονται για τους ρυθμιστές στις Οδηγίες περί Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου της ΕΕ. -Να απλοποιήσει τις διαδικασίες χορήγησης αδειών, όχι μόνο για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά επίσης και για σημαντικά έργα υποδομής στον τομέα της ενέργειας και να τα εντάξει στον χωροταξικό σχεδιασμό. -Να ζητήσει τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών στην διαμόρφωση της μακροπρόθεσμης εθνικής ενεργειακής στρατηγικής, να βελτιώσει την αντίληψή του και να ενημερώσει το κοινό για την κατάσταση στον τομέα της ενέργειας σε εθνικό επίπεδο και για τις μελλοντικές αλλαγές. -Να διασφαλίσει τη συμφωνία μεταξύ ενεργειακών και περιβαλλοντικών πολιτικών και να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων οργανισμών. -Να θεσπίσει οργανωτικές συμφωνίες μεταξύ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ή άλλων οργανισμών, για να επιτύχει την αποτελεσματική συνεργασία στην ανάλυση δεδομένων, τις ποσοτικές προβλέψεις, τις δραστηριότητες αξιολόγησης πολιτικών για την ζήτηση και προσφορά ενέργειας και τις εκπομπές ρύπων αερίων θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ενέργεια.-Να δώσει μεγαλύτερη γενικότερη έμφαση και προσοχή στην ενεργειακή αποδοτικότητα και στην πλευρά της ζήτησης κατά την κατάρτιση της ενεργειακής πολιτικής. -Να στοχεύσει στην επίλυση των θεμάτων κοινωνικής πολιτικής με άλλα μέσα και όχι μέσω της φορολόγησης και της τιμολόγησης της ενέργειας. -Να συνεχίσει τις προσπάθειες για την βελτίωση της κάλυψης, ακρίβειας και ταχύτητας έκδοσης των ελληνικών στατιστικών στοιχείων ενέργειας.